Απρίλιος: Ιμπρεσιονισμός

Ο Ιμπρεσιονισμός είναι καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Αν και αρχικά καλλιεργήθηκε στο χώρο της ζωγραφικής, επηρέασε τόσο τη λογοτεχνία όσο και τη μουσική. Ο όρος Ιμπρεσιονισμός (Impressionism) πιθανόν προήλθε από το έργο του Κλωντ Μονέ Impression, Sunrise. Κύριο χαρακτηριστικό του ιμπρεσιονισμού στη ζωγραφική είναι τα ζωντανά χρώματα (κυρίως με χρήση των βασικών χρωμάτων), οι συνθέσεις σε εξωτερικούς χώρους, συχνά υπό ασυνήθιστες οπτικές γωνίες και η έμφαση στην αναπαράσταση του φωτός. Οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι θέλησαν να αποτυπώσουν την άμεση εντύπωση (impression) που προκαλεί ένα αντικείμενο ή μια καθημερινή εικόνα.

Ο Ιμπρεσιονισμός αναπτύχθηκε στη Γαλλία και ειδικότερα στην περίοδο της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα Γ’, σε μια εποχή που η Ακαδημία Καλών Τεχνών καθόριζε με τρόπο απόλυτο τα όρια της τέχνης. Συγκεκριμένα η Ακαδημία υπαγόρευε όχι μόνο τη θεματολογία (στη ζωγραφική κυρίως ιστορικά, θρησκευτικά θέματα και πορτραίτα) αλλά και τις τεχνικές που όφειλαν να ακολουθούν οι ζωγράφοι της εποχής (συντηρητικά χρώματα, αφανείς πινελιές), με απώτερο στόχο με την προσθήκη και άλλων ζωγράφων όπως την απομόνωση του θέματος από την ιδιαίτερη προσωπικότητα και ιδιοσυγκρασία του δημιουργού. Ο Ιμπρεσιονισμός θεωρείται πως ξεκίνησε ουσιαστικά από τρεις μαθητές του ζωγράφου Μαρκ Γκλαιρ (Mark Gleyre), τους Κλωντ Μονέ, Πιερ Ωγκύστ Ρενουάρ και Άλφρεντ Σίσλευ, οι οποίοι συνδέονταν μεταξύ τους φιλικά. Η μικρή αυτή αρχική ομάδα, επεκτάθηκε σταδιακά με τον Εντουάρ Μανέ και τον Έντγκαρ Ντεγκά. Ο Πωλ Σεζάν είχε επίσης επιδράσεις από τους ιμπρεσιονιστές και αργότερα ο ίδιος αποτέλεσε τον κορυφαίο ίσως εκπρόσωπο της αποκαλούμενης και μετα-ιμπρεσσιονιστικής περιόδου.

Η ομάδα των ιμπρεσιονιστών αρνείτο τους περιορισμούς της Ακαδημίας αλλά ταυτόχρονα απέρριπτε και τον ρομαντισμό, ο οποίος εστίαζε υπερβολικά στο συναίσθημα. Η πρώτη δημόσια έκθεση ιμπρεσιονιστικού έργου πρέπει να αποτέλεσε ετήσια έκθεση της Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Η Ακαδημία διοργάνωνε έκθεση έργων με απονομή βραβείων, στην οποία συμμετείχαν μόνο έργα που είχαν γίνει αποδεκτά από ειδική επιτροπή και τα οποία προφανώς ακολουθούσαν την επιβαλλόμενη τεχνοτροπία. Το 1863 η επιτροπή αυτή απέρριψε τον πίνακα Le dejeuner sur l’herbe (ελλ. μφ. Γεύμα πάνω στη χλόη) του Εντουάρ Μανέ,με την αιτιολογία ότι περιείχε ένα γυμνό γυναικείο σώμα, κάτι που ήταν αποδεκτό μόνο σε αλληγορίες, όχι όμως σε θέματα από την καθημερινότητα. Την ίδια χρονιά ωστόσο καθιερώθηκε παράλληλη έκθεση που περιείχε όλα τα έργα που είχαν απορριφθεί από την επιτροπή, με αποτέλεσμα να εκτεθεί δημόσια και το έργο του Μανέ. Το γεγονός αυτό συνέβη έπειτα από παρέμβαση του ίδιου του Ναπολέοντα. Τα απορριφθέντα έργα μπορούσαν έτσι να τεθούν στην κρίση του κοινού, χωρίς ωστόσο να μπορούν να τιμηθούν με κάποιο έπαθλο. Την επόμενη χρονιά, το 1864 η ομάδα των ιμπρεσιονιστών διοργάνωσε δική της έκθεση, η οποία αντιμετώπισε την αυστηρή και σκωπτική κριτική. Ο ζωγράφος και κριτικός Λουί Λερουά ονόμασε την έκθεση αυτή “Η Έκθεση των Ιμπρεσιονιστών”, γεγονός που πιθανόν καθιέρωσε και τον όρο “Ιμπρεσιονισμός”. Παρά την αρνητική κριτική, οι νέες τεχνικές των ιμπρεσιονιστών είχαν θετικό αντίκτυπο σε άλλους καλλιτέχνες της εποχής, οι οποίοι ακολούθησαν το κίνημα του ιμπρεσιονισμού.(ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ)

Καλλιτεχνικές ιδιαιτερότητες

Στον Ιμπρεσιονισμό ο καλλιτέχνης προσπαθεί να συλλάβει την οπτική εντύπωση που γεννά μια σκηνή (συνήθως ένα τοπίο) αντί να επιχειρήσει μια πραγματική αναφορά σε αυτή.

Το παιχνίδι του φωτός είναι αυτό που έλκει το έντονο ενδιαφέρον των Ιμπρεσιονιστών και όπως έλεγε ο ίδιος ο Μονέ είναι αυθόρμητο μάλλον παρά προμελετημένο το έργο τους. Η πρώτη ιμπρεσιονιστική έκθεση έγινε το 1874 , αν και ιμπρεσιονιστικά έργα είχαν εκτεθεί στο Σαλόνι των Απορριφθέντων ήδη από το 1863. Η έκθεση αυτή αποτελούσε μια ανοικτή πρόκληση και αμφισβήτηση του κύρους του Salon και της επίσημης τέχνης, σηματοδοτώντας μια νέα σχέση μεταξύ της τέχνης και του κοινού.

Οι νέες δυνατότητες που προέκυπταν από τη ζωγραφική στην ύπαιθρο τη δεκαετία του 1860, έδιναν τη δυνατότητα στον καλλιτέχνη της χρησιμοποίησης μιας παλέτας, που επέτρεπε εμπεριστατωμένη ανάλυση των πραγματικών χρωμάτων της φύσης. Το ενδιαφέρον τους για τα παιχνίδια του φωτός στο διαυγές ηλιόλουστο απόγευμα αποτελούσε πραγματικό νεωτερισμό για την εποχή τους.

Επιδράσεις

Ο Ιμπρεσιονισμός έγινε πλατιά γνωστός στα τέλη της δεκαετίας του 1890 και είχε διαδοθεί σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη. Κανένας γλύπτης δε συνδέθηκε άμεσα με τους ιμπρεσιονιστές, αν και τόσο ο Ντεγκά όσο και ο Ρενουάρ ασχολήθηκαν περιστασιακά και με τη γλυπτική.

Ο Ογκίστ Ροντέν έχει χαρακτηριστεί από ορισμένους ιμπρεσιονιστής λόγω του ενδιαφέροντος που έδειχνε για τα εφέ του φωτός στη γλυπτική του, ενώ πολύ πιο εύστοχα ο ίδιος χαρακτηρισμός έχει αποδοθεί και για τα γλυπτά του Μεντάρντο Ρόσο.

Πηγές

• Χέρμπερτ Ρηντ, κ.ά., ΛΕΞΙΚΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, Υποδομή, Αθήνα.
• Mary Hollingsworth, Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ADAM, Αθήνα

Ο τίτλος Ιμπρεσιονισμός, που σημαίνει ζωγραφική των εντυπώσεων, είχε ειρωνικό χαρακτήρα, αλλά οι ζωγράφοι τον υιοθέτησαν γιατί θεωρούσαν ότι ταίριαζε στην τέχνη τους.

http://impresionismos.wordpress.com/about/